O książce: 1985 / Bohaterem opowiadania jest drobny urzędnik, który cierpi na to, że jest poniżany przez społeczeństwo i buntuje się przeciwko warunkom panowania życiu publicznym, które go depersonalizują. Dostojewski tak wyjaśniał istotę tego buntu: „Jestem dumny, że po raz pierwszy wydobyłem prawdziwego człowieka z rosyjskiej większości i po raz pierwszy odsłoniłem jego brzydką i tragiczną stronę. Tragedia polega na świadomości brzydoty <...> Ja sam wydobyłem tragedię podziemia, polegającą na cierpieniu, karaniu siebie, świadomości tego, co najlepsze i niemożliwości osiągnięcia tego, a co najważniejsze, żywe przekonanie tych nieszczęśników, że wszyscy tacy są i dlatego nie warto się poprawiać!” Ciekawe rozumowanie z historii: „Bezpośrednim owocem świadomości jest bezwładność, świadome siedzenie ze złożonymi rękami. Wszyscy bezpośredni agenci są aktywni, ponieważ są głupi i ograniczeni. Mylą przyczyny wtórne z pierwotnymi, dzięki czemu szybciej niż inni utwierdzają się w przekonaniu, że znaleźli podstawę swojej przyczyny i uspokajają się. W końcu, aby zacząć działać, konieczne jest, aby nie pozostały żadne wątpliwości. No bo jak mogę się na przykład uspokoić? Ćwiczę myślenie i dlatego dla mnie każdy pierwotny powód natychmiast pociąga za sobą inny, jeszcze bardziej pierwotny, i tak w nieskończoność. To jest właśnie istota wszelkiej świadomości i myślenia.».